ຄວັນພິດ ໄພງຽບທີ່ບໍ່ຄວນເບິ່ງຂ້າມ ແລະ ຕ້ອງແກ້ໄຂບັນຫາສະເພາະໜ້າ-ໄລຍະຍາວທີ່ຕົ້ນເຫດ

ໂດຍ: ທິດກໍ່າ

ໄລຍະເກືອບ 2 ອາທິດກວ່າໆມານີ້ ເຫັນພື້ນທີ່ປະເທດລາວເປັນສີແດງຈ່າຍວ່າຍ ຍ້ອນຄວັນໝອກແຫ້ງ ຫລືວ່າ ຄວັນພິດພີເອັມ 2.5 (PM2.5) ປົກຄຸມໜາແໜ້ນໃນທົ່ວປະເທດລາວ ເຊິ່ງເຫັນແລ້ວໜ້າເປັນຫ່ວງ ແລະ ເປັນຕາຢ້ານ. ກ່ອນໜ້ານີ້ ສິບປີຫລັງຄວັນສານພີເອັມບໍ່ຫລາຍປານນີ້ ເພາະໃນໄລຍະກ່ອນນັ້ນ ການບຸກເບີກພື້ນທີ່ທໍາລາຍປ່າເພື່ອການຜະລິດ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາຍັງບໍ່ທັນເຕີບໂຕກວ້າງຂວາງຄືໃນສະພາບປັດຈຸບັນ.

ຫາກຕັ້ງໂຈດກັນວ່າ, PM2.5 ມັນມາຈາກໃສ. ຄໍາຕອບກໍຄື ມັນມາຈາກການຈູດປ່າ, ຈູດຂີ້ເຫຍື້ອ, ຄວັນມົນລະພິດຈາກໂຮງຈັກໂຮງງານ, ລົດລາງພາຫະນະ ທີ່ສະສົມ ຍ້ອນບໍ່ມີຝົນ ຫລື ລົດ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ເຫັນປາກົດຕົວໄດ້ຊັດເຈນຍາມມີອາກາດອົບເອົ້າເຜົາຜານ ໂດຍສະເພາະໃນຊ່ວງເດືອນມີນາຫາເດືອນພຶດສະພາ ບວກກັບປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າເຮົາມັກຖາງປ່າເຮັດໄຮ່, ເຮັດສວນ ພໍຕົກມາໃນຍາມນີ້ໃຜກໍພາກັນຈູດ ແລະ ຮື້ໃຫ້ມັນແປນ ແລ້ວກໍພາກັນປູກເຂົ້າ, ປູກສາລີ, ເຜືອກມັນ, ພືດພັນຊະນິດຕ່າງໆ. ຕົກມາເດືອນຫົກຝົນກໍຕົກມາໂຮຍຮໍາ ເດືອນສິບເອັດສິບສອງກໍພາກັນເກັບກູ້. ນີ້ຄືວົງຈອນທີ່ເປັນພື້ນຖານໃນການທໍາມາຫາກິນຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າເຮົາທີ່ສືບທອດມາແຕ່ເຊັ່ນພໍ່ເຊັ່ນແມ່ປູ່ຍ່າຕານາຍເຮົາ.

ແຕ່ມາໃນສະພາບປັດຈຸບັນ, ສັງຄົມມີຄວາມກ້າວໜ້າພັດທະນາ, ການຊອກຢູ່ຫາກິນກໍຍິ່ງມີການເພີ່ມຂຶ້ນ ພາກັນດິ້ນຮົນ ເພາະມັນມີຫລາຍປັດໄຈມາກະທົບເຊັ່ນ: ຕະຫລາດການຊື້-ການຂາຍຢາງພາລາ ແລະ ມັນຕົ້ນພວມມາແຮງ ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າໃນທົ່ວປະເທດ ນັບແຕ່ເໜືອເຖິງໃຕ້ໃຜກໍພາກັນປູກຢາງພາລາ ແລະ ມັນຕົ້ນຂາຍຢ່າງເປັນຂະບວນກວ້າງຂວາງ ຈຶ່ງພາກັນຖາງປ່າທີ່ຕົນຈັບຈອງ ຫລື ເປັນກໍາມະສິດເພື່ອເຮັດສວນຢາງພາລາ ແລະ ສວນມັນຕົ້ນຢ່າງຫລວງຫລາຍໃນທົ່ວປະເທດ

ໄລຍະເກືອບ 2 ອາທິດກວ່າໆມານີ້ ເຫັນພື້ນທີ່ປະເທດລາວເປັນສີແດງຈ່າຍວ່າຍ ຍ້ອນຄວັນໝອກແຫ້ງ ຫລືວ່າ ຄວັນພິດພີເອັມ 2.5 (PM2.5) ປົກຄຸມໜາແໜ້ນໃນທົ່ວປະເທດລາວ ເຊິ່ງເຫັນແລ້ວໜ້າເປັນຫ່ວງ ແລະ ເປັນຕາຢ້ານ. ກ່ອນໜ້ານີ້ ສິບປີຫລັງຄວັນສານພີເອັມບໍ່ຫລາຍປານນີ້ ເພາະໃນໄລຍະກ່ອນນັ້ນ ການບຸກເບີກພື້ນທີ່ທໍາລາຍປ່າເພື່ອການຜະລິດ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາຍັງບໍ່ທັນເຕີບໂຕກວ້າງຂວາງຄືໃນສະພາບປັດຈຸບັນ.

ຫາກຕັ້ງໂຈດກັນວ່າ, PM2.5 ມັນມາຈາກໃສ. ຄໍາຕອບກໍຄື ມັນມາຈາກການຈູດປ່າ, ຈູດຂີ້ເຫຍື້ອ, ຄວັນມົນລະພິດຈາກໂຮງຈັກໂຮງງານ, ລົດລາງພາຫະນະ ທີ່ສະສົມ ຍ້ອນບໍ່ມີຝົນ ຫລື ລົດ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ເຫັນປາກົດຕົວໄດ້ຊັດເຈນຍາມມີອາກາດອົບເອົ້າເຜົາຜານ ໂດຍສະເພາະໃນຊ່ວງເດືອນມີນາຫາເດືອນພຶດສະພາ ບວກກັບປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າເຮົາມັກຖາງປ່າເຮັດໄຮ່, ເຮັດສວນ ເພື່ອປູກເຂົ້າ, ປູກສາລີ, ເຜືອກມັນ, ພືດພັນຊະນິດຕ່າງໆ. ຕົກມາເດືອນຫົກຝົນກໍຕົກມາໂຮຍຮໍາ ເດືອນສິບເອັດສິບສອງກໍພາກັນເກັບກູ້. ນີ້ຄືວົງຈອນທີ່ເປັນພື້ນຖານໃນການທໍາມາຫາກິນຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າເຮົາທີ່ສືບທອດມາແຕ່ເຊັ່ນພໍ່ເຊັ່ນແມ່ປູ່ຍ່າຕານາຍເຮົາ.

ແຕ່ມາໃນສະພາບປັດຈຸບັນ, ສັງຄົມມີຄວາມກ້າວໜ້າພັດທະນາ, ການຊອກຢູ່ຫາກິນກໍຍິ່ງມີການເພີ່ມຂຶ້ນ ພາກັນດິ້ນຮົນ ເພາະມັນມີຫລາຍປັດໄຈມາກະທົບເຊັ່ນ: ຕະຫລາດການຊື້-ການຂາຍຢາງພາລາ ແລະ ມັນຕົ້ນພວມມາແຮງ ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່ານັບແຕ່ເໜືອຮອດໃຕ້ໃຜກໍພາກັນປູກຢາງພາລາ ແລະ ມັນຕົ້ນຂາຍຢ່າງເປັນຂະບວນກວ້າງຂວາງ ຈຶ່ງພາກັນຖາງປ່າທີ່ຕົນຈັບຈອງ ຫລື ເປັນກໍາມະສິດເພື່ອທຳການຜະລິດ.

ນີ້ຄືສາເຫດໜຶ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ຝຸ່ນລະອອງມວນສານ pm2,5 ນັບມື້ດົກໜາຂຶ້ນໃນພື້ນທີ່ຂອງປະເທດເຮົາ ເຊິ່ງພວກເຮົາຈະຕ້ອງໄດ້ຫາວິທີທາງອອກໃຫ້ສອດຄ່ອງ ເພາະຖ້າປະປ່ອຍໄປຕາມລໍາພັງຈະມີຜົນກະທົບຕາມມາຄື:

ພາກັນເຈັບໄຂ້ໄດ້ປ່ວຍ, ເປັນໂ]ກໄພໄຂ້ເຈັບ, ປອດໃຄ່, ປອດບວມ, ຫາຍໃຈຝືດ, ປອດແຫ້ງ ຫລື ເກີດພະຍາດລະບາດອື່ນໆຕາມມາ. ຍິ່ງໄປກວ່ານັ້ນ ບັນຫາການຈູດໄຮ່, ຈູດປ່າເຮັດສວນ ຖ້າບໍ່ມີການປ້ອງກັນຕິດຕາມຄັກແນ່ ປະປ່ອຍໄປຕາມລໍາພັງມັນຈະລາມໄໝ້ໄປທົ່ວທີບ ແລ້ວມີຜົນກະທົບໄປໃສ່ໄຮ່ນາ, ຮົ້ວສວນ ຫລື ບ້ານເຮືອນຂອງຄົນອື່ນກໍຍິ່ງໄປກັນໃຫຍ່. ດັ່ງບົດຮຽນໄຟໄໝ້ລາມປ່າຢູ່ເມືອງສັງທອງ ຈົນໄດ້ໃຊ້ກໍາລັງທະຫານເຂົ້າໄປຊ່ວຍ, ແຕ່ມັນກໍສວາຍເກີນໄປ ເພາະໄຟມັນລຸກໄໝ້ລາມໄປເປັນບໍລິເວນກວ້າງຈົນເຮັດໃຫ້ຊັບສິນຂອງຄົນອື່ນເສຍຫາຍຢ່າງນັບບໍ່ຖ້ວນ. ນີ້ຄືຜົນກະທົບຢ່າງໜຶ່ງທີ່ຄົນເຮົາຕ້ອງພ້ອມກັນມີສະຕິ ແລະ ບໍ່ຄວນເບິ່ງຂ້າມ. ດັ່ງສຸພາສິດລາວເວົ້າວ່າ: ດັບນ້ຳ ດັບໄຟ ບໍ່ມີໃຜເພິ່ງປາດຖະໜາ ດັບໄຟຕ້ອງດັບແຕ່ຕົ້ນລົມ ໝາຍເຖິງການແກ້ໄຂບັນຫາທີ່ຕົ້ນເຫດ.

ຢ່າງໃດກໍດີ, ເພື່ອຫລີກລ່ຽງກັບບັນຫາທີ່ຈະເກີດຂຶ້ນໃນແຕ່ລະປີ ພໍເຖິງຍາມລະດູການນີ້ ອໍານາດການປົກຄອງບ້ານ, ເມືອງ, ແຂວງ ແລະ ຂະແໜງການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຕ້ອງມີການປ້ອງກັນໄວ້ລ່ວງໜ້າກ່ອນເຫດຈະຕາມມາເຊັ່ນ: ອອກຂໍ້ກໍານົດກົດລະບຽບ ແລະ ປະຕິບັດມາດຕະການຢ່າງເດັດຂາດຕໍ່ຜູ້ລະເມີດ ທັງກໍາໄດ້ເປົ້າໝາຍຢູ່ໃນທ້ອງຖິ່ນຂອງຕົນເປັນຢ່າງດີ ເວລາມີເຫດໄຟລາມປ່າເກີດຂຶ້ນຕ້ອງເອົາຜູ້ເປັນຕົ້ນເຫດມາປັບໃໝໃສ່ໂທດຈຶ່ງມີການເຂັດຫລາບ.