ອອກຕົນຍາດໂຍມ ແຫ່ກັນໄປທຳບຸນ ພະທາດຍາຄູຂີ້ຫອມ ທີ່ບ້ານດົງກຶມ ເມືອງອາດສະພັງທອງ
ງານບຸນນະມັດສະການ ພະທາດຍາຄູຂີ້ຫອມ ຫລື ພະ ລາຊະຄູຫລວງຍອດແກ້ວ ໂພນສະເມັກ ທີ່ຊາວບ້ານດົງ ກຶມ ເມືອງອາດສະພັງທອງ ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ ໄດ້ ຈັດຂຶ້ນໃນວັນທີ 19 ກຸມພານີ້ ດ້ວຍການເຂົ້າຮ່ວມຂອງ ທ່ານເຈົ້າເມືອງໆອາດສະພັງທອງ ແລະ ອອກຕົນຍາດໂຍມ ຊາວສາສະນິກະຊົນທ້ອງຖິ່ນຕ່າງໆ ເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຄັບຄາໜາແໜ້ນ.
ງານບຸນດັ່ງກ່າວເປັນງານປະເພນີໜຶ່ງຂອງຊາວ ເມືອງອາດສະພັງທອງຈັດຂຶ້ນ ເພື່ອການອະນຸລັກຮັກສາປະ ເພນີວັດທະນະທຳຂອງທ້ອງຖິ່ນໃຫ້ມີຄວາມຍືນຍົງ ແລະ ອັນສຳຄັນແມ່ນເປັນການເຕົ້າ ໂຮມຄວາມສາມັກຄີອັນເປັນ ປຶກແຜ່ນ ແລະ ສ້າງບັນຍາກາດໃຫ້ແກ່ປີທ່ອງທ່ຽວ ລາວ-ຈີນມີສີສັນ ແລະ ຄຶກຄື້ນຍິ່ງຂຶ້ນ.ເພື່ອດຶງດູດແຂກ ຕ່າງດ້າວທ້າວຕ່າງແດນໄດ້ມາສຳຜັດກັບບັນຍາກາດທຳມະຊາດ ແລະ ການດຳ ລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນຊາວ ບ້ານດົງກຶມ ແລະ ສຶກສາປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງພະທາດຍາຄູຂີ້ຫອມຕື່ມອີກ.
ທ່ານ ເຈົ້າເມືອງ ອາດສະພັງທອງ ມີຄຳເຫັນວ່າ: ພະທາດຍາຄູຂີ້ຫອມແມ່ນປູຊະນີຍະສະຖານທີ່ລ້ຳຄ່າ ແລະ ເປັນ ພະທາດອົງສັກສິດຄູ່ບ້ານຄູ່ ເມືອງມາແຕ່ບູຮານນາການ ເຊິ່ງໃນຕຳນານ ແລະ ການບອກເລົ່າສືບທອດກັນວ່າ: ຍາຄູຂີ້ຫອມ ຫລື ເວົ້າອີກຢ່າງໜຶ່ງແມ່ນພະລາຊະຄູຫລວງຍອດ ແກ້ວ ໂພນສະເມັກແມ່ນເປັນເພດຜູ້ວິເສດ ແລະ ສະໝອງດີ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນຮຽນໜັງສືທຳເກັ່ງ ເຊິ່ງສາມາດຟັງ ແລະ ອ່ານໜັງສືລວດດຽວກໍສາມາດຈື່ໄດ້ໝົດທຸກຂໍ້ຄວາມອີກຢ່າງໜຶ່ງໃນເມື່ອເວລາ ເພິ່ນຖ່າຍ (ອາຈົມ) ແມ່ນຈະ ບໍ່ມີກິ່ນຈົນເຮັດໃຫ້ບັນດາ ລູກສິດອອກຕົນຍາດໂຍມ ທັງປວງຈຶ່ງພາກັນໃຫ້ສາຍາວ່າ: ພະຍາຄູຂີ້ຫອມສືບຕໍ່ກັນມາ.
ຍາຄູຂີ້ຫອມ ຊື່ເດີມແມ່ນ ທ້າວລວມ ເຊິ່ງເປັນບຸດ ຂອງ ທ້າວເທີ້ມ ແລະ ໝ່ອມທຸມມາ ຢູ່ບ້ານດົງກຶມ ເມືອງພຽງ (ອາດສະພັງທອງໃນປັດຈຸບັນ) ພໍອາຍຸໄດ້ 14 ປີກໍອອກ ໄປບວດເປັນສາມະເນນ ແລະ ຮຽນໜັງສື. ຮຽນໄດ້ ໄລຍະໜຶ່ງກໍເດີນທາງໄປ ຮຽນໜັງສືຢູ່ ວັດບ້ານລຶມບອງ ໃນເວລານັ້ນເປັນສາມະ ເນນທີ່ມີຄວາມຫ້າວຫັນ, ດຸໝັ່ນຂະຫຍັນພຽນຮຽນ ໜັງສືກໍເກັ່ງເປັນພິເສດອ່ານ ໜັງສືບໍ່ຂ້ອງບໍ່ຄາແຕ່ຢ່າງ ໃດຈົນສູດພະປະຕິໂມກ ເຊິ່ງ ເປັນການສູດວິໄນສົງ 227 ຂໍ້ ໄດ້ໃນເວລາຢູ່ ວຽງຈັນ ຈາກ ນັ້ນ ກໍເກີດມີຄຳຊ່າລືເປັນວົງ ກວ້າງວ່າສາມະເນນລວມ ເປັນຄົນທີ່ຮຽນເກັ່ງສູດມົນ ຕ່າງໆ ໄດ້ຫລາຍບົດອັນໄດ້ ເຮັດໃຫ້ຄວາມຊ່າລືນັ້ນໂດ່ງ ດັງໄປເຖິງພະລາຊະວັງ ຫລວງ ເຊິ່ງເວລານັ້ນແມ່ນ ເຈົ້າສຸລິຍະ ວົງສາ ທຳມິກະລາດເປັນເຈົ້າແຜ່ນດິນອານາຈັກລ້ານຊ້າງວຽງຈັນ ເຊິ່ງພະອົງກໍໄດ້ຈັດເອົາຜ້າໄຕ ຈີວອນມາຖວາຍ ແລະ ຫົດເປັນລາຊາຈົວ ແລະ ຮັບເອົາຢູ່ໃນການອຸປະຖຳອຸປະສົມບົດ ຂອງພະອົງໃນປີ ຄສ 1652 ສາມະເນນລວມໄດ້ອຸປະສົມບົດເປັນພະພິກຂຸ ຢູ່ສິມທີ່ເຮັດ ດ້ວຍໄມ້ໄຜ່ທີ່ເຈົ້າສຸລິຍະ ວົງສາເຮັດຢູ່ກາງນ້ຳໂດຍມີພະສົງສູດເຖິງ 500 ອົງ, ໃນເມື່ອພາດສັງຄາເປັນພະໃໝ່ແລ້ວ ພະເຈົ້າສຸລິຍະ ວົງສາ ທຳມິກະລາດ ກໍໄດ້ນິມົນໃຫ້ໄປຈຳພັນສາຢູ່ວັດໃໝ່ໂພນສະເມັກ ແລະ ບັນດາພະລາຊະວົງ.
ອຸບາສົກ, ອຸບາສິກາໃຫ້ນາມຕື່ມວ່າ: ພະຄູຍອດແກ້ວ ໂພນສະເມັກ ໃນເວລາຢູ່ທີ່ ນັ້ນ ເພິ່ນກໍໄດ້ປະຕິສັງຂອນບູລະ ນະວັດວາອາຮາມ ພຸດທະສາ ສະໜາ ແລະ ຊ່ວຍລາຊະ ການພະມະຫາກະສັດຜູ້ຄອງ ລາດໂດຍເປີດກວ້າງໃຫ້ບັນດານັກປາດອາຈານ, ນັກຫົວຄິດ, ນັກປະດິດແຕ່ງ, ນັກສິລະປະໄດ້ມີຫົວຄິດໂຄງສານພື້ນຖານຕ່າງໆ ຂຶ້ນຢ່າງ ຫລາກຫລາຍເຮັດໃຫ້ບ້ານ ເມືອງອານາຈັກລ້ານຊ້າງມີ ຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຢູ່ ເຢັນເປັນສຸກ.
ຮອດປີ ຄສ 1690 ເຈົ້າສຸລິຍະວົງສາ ໄດ້ເຖິງແກ່ສະຫວັນນະຄົດອານາຈັກລ້ານ ຊ້າງວຽງຈັນໄດ້ຖືກພະຍາ ເມືອງຈັນເສນາບໍດີ ຜູ້ໃຫຍ່ ຂຶ້ນມາຊີງອຳນາດ, ເວລານັ້ນ ພະຄູຂີ້ຫອມເຫັນວ່າຕົນບໍ່ມີ ຄວາມປອດໄພພ້ອມຕະກູນເຊື້ອເຈົ້າ ຈຶ່ງໄດ້ນຳໄພ່ພົນເສ ນາອາມາດທັງຫລາຍຂີ່ເຮືອ ແພລ່ອງຕາມແມ່ນ້ຳຂອງມາ ພັກຢູ່ພະທາດພະນົມເປັນເວລາສາມປີ ແລະ ກໍໄດ້ບູລະນະ ພະທາດນັບແຕ່ຊັ້ນທີສອງເຖິງ ຍອດແລ້ວກໍສຽບເຫລັກປຽກ ໃສ່ສວມຍອດໄວ້, ຈາກນັ້ນ ກໍພາໄພ່ພົນເສນາ ຂີ່ເຮືອແພລ່ອງຕາມລຳນ້ຳຂອງອີກໄປ ຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່ຢູ່ໃກ້ກັບນະຄອນຈຳປາສັກ. ໃນເວລາຢູ່ ທີ່ນັ້ນພະຄູຂີ່ຫອມ ກໍໄດ້ທຳການພັດທະນາວັດວາອາຮາມຕ່າງໆ ແລະ ພັດທະນາຊ່ວຍ ລາຊະການທີ່ນັ້ນ ຈົນກາຍເປັນ ເອກະລາດອານາຈັກທີສາມ ໃນປີ ຄສ 1713 ແລະ ກໍຖືກເລື່ອນຍົດຂຶ້ນເປັນເຈົ້າລາຊະຄູຫລວງຍອດແກ້ວໂພນສະເມັກ ໃນພະສັງຄະລາດ ນະຄອນຈຳປາສັກ ແລະ ກໍໄດ້ມໍລະນະພາບໃນວັນພຸດຂຶ້ນ 15 ຄ່ຳເດືອນ 7 ຄສ 1720 ທີ່ວັດທາດຈຳປາສັກ ແລະ ກ່ອນມໍລະພາບເພິ່ນກໍໄດ້ສັ່ງບອກວ່າ: ໃຫ້ເອົາກະດູກນັ້ນໄປບັນຈຸໄວ້ ຢູ່ສາມບ່ອນຄື: ຢູ່ຈຳປາສັກ, ທາດພະນົມ ແລະ ຢູ່ບ້ານດົງກຶມທີ່ເປັນບ້ານເກີດໃນທຸກວັນນີ້.
ໃນງານສະເຫລີມສະ ຫລອງພະທາດຍາຄູຂີ້ຫອມນີ້ອຳນາດການປົກຄອງ ບ້ານ ດົງກຶມ ກໍໄດ້ຈັດໃຫ້ມີການຄົບງັນຕາມປະເພນີ, ມີກິດຈະກຳສະແດງສິລະປະວັນນະຄະດີ, ມີການວາງສະແດງ ແລະ ຂາຍຜະລິດຕະພັນຕ່າງໆ ມີ ການທ່ອງທ່ຽວສິ່ງສຳຄັນ ແມ່ນມີກິດຈະກຳທາງພຸດທະສາສະໜາທີ່ອອກຕົນຍາດ ໂຍມສັດທາ ເຊິ່ງໄດ້ສ້າງຄວາມປະທັບໃຈໃຫ້ແກ່ມວນ ຊົນຜູ້ມາຮ່ວມງານເປັນຢ່າງດີ./.
